Otizm Nedir, bir nöro-gelişimsel bozukluk olarak tanımlanır. Otizm spektrumunda yer alan kişiler, sosyal etkileşimlerinde zorlanırlar, sosyal becerileri ve non-verbale iletişimleri sınırlıdır. Genellikle yaşamın ilk 3 yılında ortaya çıkar ve hayat boyu devam eder. Yapılan basit testler ile erken tanı konulabilmektedir.
Otizm Belirtileri Nelerdir?
Otizm belirtileri kişiden kişiye değişmektedir ve bu nedenle her otizmli birey farklı belirtiler gösterir. Ancak otizm tanısı konmuş bireylerde yer alan ve sıkça görülen belirtiler şu şekildedir:
Sosyal etkileşimlerde zorluk
Otizmli bireyler sosyal etkileşimlerde güçlük yaşarlar. İnsanlarla göz teması kurmakta zorlanabilirler, jest ve mimikleri anlamakta güçlük çekebilirler ve başkalarının duygularını anlamakta zorlanabilirler.
Dil ve iletişim sorunları
Otizmli bireyler, dil gelişimi konusunda gecikmeler yaşayabilirler veya sınırlı bir dil kullanabilirler. Konuşmada tonlama ve ritim problemleri görülebilir. Bazıları ise konuşma yapmak yerine iletişim için işaret dili veya diğer alternatif yöntemleri tercih ederler.
Tekrarlayıcı davranışlar
Otizmli bireyler, bazı tekrarlayıcı davranış kalıpları gösterebilirler. Örneğin, ellerini sallamak, kendilerine zarar vermek veya belirli objelere takıntılı bir şekilde bağlanmak gibi davranışlar tekrarlanabilir.
Kısıtlı ilgi alanları
Otizmli bireyler genellikle belirli bir konu veya objeyle ilgilenirler ve bu konu veya objeler hakkında yoğun bir ilgi gösterirler. Bu ilgi alanları sınırlıdır ve değişmezler.
Duyu hassasiyeti
Otizmli bireyler, duyusal uyaranlara karşı daha hassastırlar. Örneğin, ışık, ses, dokunma veya koku gibi uyaranlar onları rahatsız edebilir.
Otizm belirtilerinin kişiden kişiye değiştiğini ve her belirtinin de kişiden kişiye farklı şiddetlerde ya da farklı şekillerde ortaya çıkabileceğini unutmamak gerekir. Otizm belirtileri küçük yaşlarda ortaya çıkabilir ve ne kadar erken tanı konur ise uygun tedavi yöntemleri ile hayat kalitesi o kadar arttırılabilir.
Otizm Neden Olur?
Otizmin kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. Ancak yapılan araştırmalara göre genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Genetik faktörler
Otizm, ailelerde genetik olarak aktarılabildiği bilinmektedir. Otizmli bir bireyin akrabalarında otizm riski daha yüksek olabilir. Bazı gen mutasyonları otizmin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Çevresel faktörler
Otizm spektrumunda yer alan kişilerde bazı beyin yapılarının ve işlevlerinin farklı çalıştığı düşünülmektedir. Bazı araştırmalar, beyin gelişiminde erken çocukluk döneminde oluşan sorunların otizme neden olabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, otizmin nedeninin kesin olarak belirlenmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Ayrıca, otizmli bireylerde bazı çevresel faktörlerin de riski artırdığı düşünülmektedir. Örneğin, gebelik sırasında annenin enfeksiyonları, ağır metaller, pestisitler ve ilaçlar gibi bazı çevresel faktörlerin otizm riskini artırdığı düşünülmektedir.
Bununla birlikte, otizmin kesin nedeni hala bilinmemekte ve çok faktörlü bir hastalık olduğu düşünülmektedir.
Otizm Tedavisi var mı?
Otizm tedavisi, otizm spektrumunda yer alan kişilerin belirtilerini hafifletmeye ve hayat kalitesini artırmaya yönelik bir dizi yaklaşımı kapsar. Otizm tedavisinde kullanılan yaklaşımlar kişinin ihtiyaçlarına, yaşına ve belirtilerine göre değişebilir. Bazı yaygın otizm tedavisi yöntemleri şunlardır:
Davranışsal ve Kognitif Terapi
Otizmli bireylere sosyal beceriler, dil ve iletişim, problem çözme ve günlük yaşam becerileri gibi konularda eğitim verilir. Bu yaklaşım, olumlu davranışları teşvik etmek ve olumsuz davranışları azaltmak için ödül ve ceza sistemleri kullanır.
İlaç tedavisi
Otizmin bazı belirtilerinin kontrol edilmesinde ilaç tedavisi kullanılabilir. Örneğin, hiperaktivite, obsesif-kompulsif davranışlar veya uyku sorunları gibi belirtiler için ilaç tedavisi kullanılabilir. Ancak, ilaç tedavisi yalnızca doktor tarafından reçete edilmeli ve sıkı bir şekilde takip edilmelidir.
Beslenme terapisi
Otizmli bireylerde bazı beslenme sorunları ve intoleranslar görülebilir. Beslenme terapisi, belirli yiyecekleri veya maddeleri belirleyerek ve bunları diyetten çıkararak belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Fizyoterapi
Fizyoterapi, otizmli bireylerde motor becerilerin geliştirilmesi, koordinasyonun artırılması ve kas gücünün artırılması için kullanılabilir.
Sanat ve Müzik Terapisi: Sanat ve müzik terapisi, otizmli bireylerde duygusal ifadeyi artırarak, duyusal uyaranlara duyarlılığı azaltarak ve iletişim becerilerini geliştirerek faydalı olabilir.
Tedavi yöntemleri otizmli bireylerin belirtilerini hafifletirken, hayatlarındaki zorlukları azaltarak ve yaşam kalitesini artırarak hayatlarını daha iyi hale getirebilir. Otizmli bireyler için erken tanı ve uygun tedavi yöntemleri önemlidir.
